Nietmachine

Ik heb me weleens laten vertellen dat onze hersenen geen herkenning hebben bij het woordje ’niet’. Dat zou grappig zijn, want we gebruiken dit woord namelijk best vaak. Bij zinnen waarin het woordje ‘niet’ zit, gebeurt of doen we inderdaad regelmatig het tegenovergestelde. Dus wellicht is het waar. In dat geval kun je zeggen dat onze hersenen het woordje niet heel toepasselijk “nietig” verklaren.

 

Opvoeden

In de opvoeding gebruiken we het woord niet ook vaker dan je denkt. Wat dacht je van:

Wil je dat niet doen!?
Je kijkt niet uit.
Dat is niet netjes van je.
Dat mag niet!
Laat ik dat niet meer horen.
Je luistert niet.
Dus mochten het woordje niet inderdaad onherkenbaar zijn voor je hersenen, dan is het best verklaarbaar waarom kinderen vaak het tegenovergestelde gaan doen. Let maar eens op wanneer je zo’n zinnetje gebruikt. Bijkomstig nadeel van deze zinnetjes is dat ‘niet’ een negatieve associatie heeft, want het is het tegenovergestelde van iets wat wel mag. Door het vaak te gebruiken printen we deze negatieve klank wel zo ons systeem binnen. Dat bereik je dan weer wel, zullen we maar zeggen. Alleen daarom al zou het een opvoedkundige kunst zijn om door middel van andere zinnen hetzelfde te proberen te zeggen. Bijvoorbeeld: Waarom doe je dit?
Welke kleur jas had die fietser aan?
Vertel eens wat ik net zei?

Je krijgt er wel meteen meer een gesprekje door, maar makkelijk is het ‘niet’… Of wacht, wat ik eigenlijk bedoel te zeggen: “Ik merk dat het best even pittig en lastig is.”

 

Onzinnig

Erover nadenkend kan ik wel zeggen dat het ingebakken woordje ‘niet’ best grappig werkt. Want al bij al is het best onzinnig hoe wij dit te pas en te onpas gebruiken. Wanneer je je hierbij indenkt om het woordje ‘niet’ weg te laten, wordt het nog geestiger. Zoals bekent noteer ik graag opvallende zinnen, in het niet-kader, wat korte voorbeelden:

Dat had je niet hoeven doen.
Let niet op de troep.
Niet schrikken.
Het is niet persoonlijk.
Is het niet enig?
Ik houd het niet meer.
Niet grappig bedoeld
Ik zeg het niet zomaar
Dit wil je niet weten!
Het is niet wat je denkt.
Dat meen je niet!
Hoop dat je het niet erg vind.
Ben het niet helemaal met je eens.
Die zag ik even niet aankomen
Totaal niet belangrijk.
Niet normaal meer
Niet slecht
Dat moet je niet zeggen
Wil je niet vergeten om...
Ik hoef er niet langer over na te denken.
 

Niet persoonlijk bedoeld

De voorbeelden zijn dus legio. Hier nog wat persoonlijke ervaringen.

Wanneer mijn vader vol verwondering een verhaal vertelt, dikt hij dat graag aan met “niet te geloven!” Maar het gaat vreemd genoeg over feitelijke dingen die gebeurd zijn... dus we moeten het juist wel geloven...

Met een vriend had ik het over een mogelijke voetbaltransfer. “Dat is niet ondenkbaar” zei hij. Ehm... is het dan 'Dat is ondenkbaar? Of gaat hier de rekenwet op dat min en min plus is? In dat je geval is het juist wel denkbaar...

“Niet kijken hoor”, zei mijn collega toen ze een kado uit de kast pakte. Mijn interesse was dubbel en dwars gewekt. En uiteraard keek ik vluchtig even...

“Jullie hebben het niet van mij hoor”, zei een andere collega tijdens een vergadering. OK, van wie dan wel???? Eigenlijk werd een mening gedropt, maar die mening moest blijkbaar geheim blijven.

In mijn vrijgezellentijd begon internetdating steeds populairder te worden. Vond het zelf ook altijd geinig om zo nieuwe mensen te leren kennen. Na wat vrijblijvend gechat te hebben, was er telefonisch contact, gevolgd door een date. Vreemd genoeg vonden meerdere vrouwen het nodig om vooraf te melden: “Ik duik niet op een eerste date in bed hoor”. Een vreemde zin als je het mij vraagt. Ik zing tijdens een eerste date niet een liedje over een beer was een gepast antwoord geweest. Grappig genoeg waren het juist deze dames die na afloop van de date vroegen of ik ‘niet’ (jawel) bleef slapen….

Wanneer iemand voor een zware opdracht staat, wordt er vlak voor het moment van gas geven eerst gezucht, dan gesteund gevolgd door de zin: ”Dit is niet te doen!”.
En daarna gaan ze! En….. even later kijken ze trots terug op wat ze wel gedaan hebben.

In de klas kreeg ik vroeger weleens de slappe lach. “Niet lachen”, zei de docent dan... even later stond ik op de gang na te brullen van het lachen.
Met een collega bij Randstad had ik ook vaak die slappe lach. Toen we onze jaarcijfers moesten presenteren zei ze: “Ik hoop dat we niet in de lach schieten.” Man man man... het zweet brak ons uit tijdens die sessie, wat ontaarde in uiteraard een slappe lach. Eerst vond onze manager het nog grappig... daarna was voor haar de lol er vanaf en werd ik (net als in mijn schooltijd) de gang opgestuurd! Mijn collega kreeg later tijdens haar beoordeling te horen dat ze niet professioneel genoeg was. Bedenk me nu dat die manager dus ‘niet’ zei, dus eigenlijk was ze juist wel professioneel.

 

Desalniettemin

Kortom, het woord ‘niet’ hanteren we vaak als een macht der gewoonte. Alleen daarom al is het lastig om het ook af te leren. Het woord heeft echt een negatieve lading. Dus best positief indien je hersenen het woordje ‘niet’ daadwerkelijk missen. De meeste zinnen worden er dan een stuk positiever door. Helaas missen ze wel het doel van de zin en ik denk dat de negatieve klank blijft hangen. In algemene zin bereiken we sowieso veel meer met positieve zinnen en woorden. Dus als het even kan... gebruik dan het woordje ‘niet’ niet en het woordje ‘wel’ wel. Die zin kan eigenlijk wel op een tegeltje!

In ieder geval, geniet van het leven mensen!
Alhoewel geNIET.....

Andere blogs van Matteo lees je hier.